Roken en vruchtbaarheid: een slechte combinatie
Al tientallen jaren worden we overspoeld door berichten over de gevaren van roken, maar één onderwerp blijft nog vaak onderbelicht: roken en vruchtbaarheid. Wat is precies de invloed van roken op je fertiliteit?
Naar schatting zouden wereldwijd meer dan 1 miljard mensen regelmatig roken. Veel van hen zijn zich niet bewust dat dit hun kansen om zwanger te worden en een gezonde baby op de wereld te zetten, kan schaden.
De meeste koppels die regelmatig onbeschermde seks hebben, slagen erin om binnen een jaar zwanger te worden. Mensen die roken, kunnen echter moeilijkheden ervaren waardoor het wel langer kan duren. Een andere studie toonde aan dat vrouwen die roken minder vruchtbaar zijn dan niet-rokers.
Zelfs als je maar 1 tot 5 sigaretten per dag rookt, loop je nog altijd risico op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap of vroeggeboorte. Ook passief roken is schadelijk voor je vruchtbaarheid. Een rokende partner of werken in een rokerige omgeving is nadelig voor het snel vervullen van je kinderwens.
Hoe beïnvloedt roken de vruchtbaarheid van vrouwen?
Als je rookt, dringen giftige stoffen in de sigaret je lichaam binnen en dringen door in elk deel van je lichaam. Het zijn dus niet enkel je longen die het zwaar te verduren krijgen. Roken beïnvloedt je vruchtbaarheid op verschillende manieren. We sommen ze hieronder op.
Slechte eicelkwaliteit
Nicotine, cyanide, koolmonoxide en andere chemicaliën in sigarettenrook kunnen schadelijk zijn voor je eierstokken. Met als gevolg dat ze eicellen van mindere kwaliteit produceren. Die hebben op hun beurt minder kans om bevrucht te worden en zich te ontwikkelen tot een gezonde foetus.
Vroege menopauze
Elke vrouw wordt geboren met een eindig aantal follikels die uitgroeien tot eicellen. Dit is je ovariële reserve. Eicellen sterven op natuurlijke wijze af tijdens je leven en zodra ze opgebruikt zijn, kom je in je menopauze. Eenmaal in je menopauze kan je niet meer zwanger worden.
Een aantal onderzoeken toonden aan dat rokers een aanzienlijk lagere ovariële reserve hebben dan niet-rokers. Dat komt doordat de giftige stoffen in sigarettenrook ervoor zorgen dat eicellen sneller verouderen dan normaal en vervolgens afsterven. Rokers komen gemiddeld meer dan 1 jaar eerder in de menopauze dan zij die niet roken.
Verstoring van de hormoonbalans
De chemische stoffen in sigarettenrook verstoren ook je endocriene functie. Concreet betekent het dat roken het deel van je hersenen beïnvloedt dat verantwoordelijk is voor de productie en afgifte van geslachtshormonen. Oestrogeen, progesteron, testosteron en follikelstimulerend hormoon (FSH) bepalen je menstruatiecyclus, ovulatietijden en baarmoederontwikkeling zodat je zwanger kan worden.
Schade aan de eileiders
Er zijn ook aanwijzingen dat roken de eileiders aantast, waardoor het risico op letsels toeneemt. Men denkt dat roken daarom het aantal gevallen van buitenbaarmoederlijke zwangerschap verhoogt. Daarbij nestelt het embryo zich vaak in in een eileider in plaats van in de baarmoeder.
Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap kan levensbedreigend zijn en de eileiders kunnen er blijvend door beschadigd blijven, waardoor een toekomstige bevruchting onmogelijk wordt.
Lagere innestelingskans van embryo’s
Sigarettenrook en de giftige stoffen, kunnen het gedrag van de trilhaartjes beïnvloeden. Deze kleine haartjes langs de eileiders brengen de eicel en embryo naar de baarmoeder. Als het embryo zich in de baarmoeder nestelt, kan het verder groeien en zich ontwikkelen tot een gezonde baby. Bij vrouwen die roken, daalt het inplantingspercentage met meer dan 20%.
De kans op beschadiging blijft duren, ook na conceptie
Voor vrouwen die blijven roken of vaak passief roken, kunnen sigaretten ook na conceptie schade blijven aanrichten. Zo kunnen ze hun zwangerschap en/of de gezondheid van het kindje mogelijk in gevaar brengen.
- Buitenbaarmoederlijke zwangerschap
Zoals hierboven reeds vermeld, is het aantal buitenbaarmoederlijke zwangerschappen merkzaam hoger bij rokers, dan bij niet-rokers. - Miskraam
Naast het aantal buitenbaarmoederlijke zwangerschappen is ook het aantal miskramen opvallend hoger bij vrouwen die roken. Dat komt omdat de rook ei- en zaadcellen beschadigd waardoor ze vaak geen levensvatbaar embryo kunnen creëren. - Vroeggeboorte
Zowel vroeggeboorte als een laag geboortegewicht komen vaak voor bij zwangerschappen waarbij de foetus in aanraking kwam chemische stoffen uit sigaretten. Deze vertragen namelijk de ontwikkeling van het kind en verhogen het aantal afstervende cellen.
Hoe beïnvloedt roken de vruchtbaarheid van mannen?
Niet enkel vrouwen moeten stoppen met roken voor ze een gezin stichten. Ook de fertiliteit van mannen ondervindt gevolgen door te roken. Uit onderzoek in het Verenigd Koninkrijk blijkt dat van de 8,75 miljoen mannen tussen de 20 en 39 jaar er 120.000 onvruchtbaar werden doordat ze roken.
Giftige stoffen in de sigaret zoals cadmium en cotinine beschadigen het DNA van sperma. Dat is slecht nieuws voor de bevruchting, de ontwikkeling van embryo’s en de innesteling. Met andere woorden, miskramen nemen toe en de conceptie wordt aanzienlijk belemmerd.
Sigarettenrook heeft een negatieve invloed op de kwaliteit van de zaadcellen en het sperma. We sommen de mogelijke gevolgen op.
Lagere spermaconcentratie
In dat geval komen er minder zaadcellen vrij tijdens de zaadlozing, waardoor de kans kleiner is dat één van deze zaadcellen de eicel effectief bereikt en bevrucht.
Slechte zwemmers
Slecht zwemmende zaadcellen hebben het moeilijker om de eicel te vinden, te bereiken en dus te bevruchten.
Abnormaal gevormde zaadcellen
Zaadcellen kunnen door het roken een abnormale vorm krijgen. Hierdoor zijn ze minder geschikt voor de bevruchting van een eicel.
Verrassend genoeg zijn al deze effecten ook waargenomen bij mannen wiens moeder elke dag een half pakje sigaretten of meer rookte tijdens de zwangerschap en/of borstvoeding. Zelfs als de mannen niet zelf gerookt hebben. Wat aantoont hoever de effecten van roken kunnen reiken.
Ivf kan de gevolgen van sigarettenrook niet ongedaan maken.
Roken vermindert niet enkel het vermogen om op natuurlijke wijze zwanger te worden, maar het schaadt ook je kansen om met ivf zwanger te raken.
Het is gebleken dat rokers 2 maal zoveel cycli nodig hebben dan niet-rokers voor ze zwanger kunnen worden. Vrouwen die roken hebben meer eierstokstimulerende medicatie nodig.
Zelfs als vrouwen jaren voor hun ivf-traject gestopt zijn met roken, zijn er aanwijzingen dat het verschil nog merkbaar is. Er is ook een recent onderzoek dat aangetoond heeft dat roken op elk moment in je leven je placenta kan beschadigen. Daardoor heeft het invloed op je kansen om een baby tot het einde van de termijn te dragen of kan het de gezondheid van je foetus schade.
Ook mannen die roken hebben minder succes bij geassisteerde voortplantingstechnieken zoals ivf of intracytoplasmatische sperma-injectie (icsi).
In het Verenigd Koninkrijk is het zelfs zo dat koppels die roken, of waarbij één van de partners rookt, geen recht heeft op een gratis ivf-behandeling.
Stoppen met roken is de moeite waard
Toch is stoppen met roken de moeite waard. Het goede nieuws is dat als je stopt met roken, je vruchtbaarheid zich heel snel kan herstellen. Je kan dan wel niet alle schade ongedaan maken, zoals de verminderde eicelvoorrraad, maar het DNA van sperma en eicellen verbetert, de kwaliteit van sperma stijgt en de vrouwelijke hormoonbalans keert terug.
Als je een gezin wilt stichten, kan je best zo snel mogelijk stoppen met roken. Vrouwen die gestopt zijn met roken zien geen significante daling in hun vruchtbaarheid vergeleken met vrouwen die nooit gerookt hebben.
Of je nu hoopt op een natuurlijke bevruchting of denkt aan ivf, stoppen met roken geeft je de beste kans op een gezond gezin. We hopen dat jouw weg naar het ouderschap gemakkelijk en zorgeloos zal zijn.