Onvruchtbaarheid bij vrouwen en mannen door infecties

Infecties van welke aard ook kunnen schadelijk zijn voor het goed functioneren van het menselijk lichaam, vooral als ze onbehandeld blijven. Een bepaald aantal infecties blijken het voortplantingssysteem van zowel mannen als vrouwen aan te tasten. Met subfertiliteit of onvruchtbaarheid tot gevolg.

Onvruchtbaarheid door infecties is geen ongewoon probleem, zowel bij vrouwen als bij mannen. Het is zelfs zo dat infecties in het mannelijke voorplantingsstelsel verantwoordelijk zijn voor ongeveer 15% van alle gevallen van infertiliteit bij mannen, terwijl 2,5% van alle vrouwen op 35-jarige leeftijd onvruchtbaar wordt als gevolg van een bekkenonsteking.

Toegegeven, de cijfers lijken dramatisch. Toch is het belangrijk om te weten dat langdurige schade, zoals onvruchtbaarheid bij vrouwen of mannen, kan worden voorkomen door infecties tijdig te behandelen. De beste manier om ervoor te zorgen dat dit gebeurt, is door mensen te informeren. Zowel over de gevaren van infecties en de invloed van infecties op de vruchtbaarheid, hoe ze zichzelf er tegen kunnen beschermen en op welke symptomen ze moeten letten.

Infecties en onvruchtbaarheid bij vrouwen

Bekkeninfecties bij vrouwen worden vaak veroorzaakt door schade aan de eileiders of andere voortplantingsorganen. Hierdoor raakt de voorplantingscyclus verstoord,wat op zijn beurt kan leiden tot onvruchtbaarheid. Vaak ligt een onbehandelde seksueel overdraagbare aandoening (soa) aan de basis van de infectie, maar dat is zeker niet altijd het geval.

Deze infecties leiden het vaakst tot onvruchtbaarheid bij vrouwen:

• Bekkenontsteking (Pelvic Inflammatory Disease; PID)
  Bekkenontsteking is een infectie in de vrouwelijke voortplantingsorganen. Dat komt doordat bacteriën zich verspreiden vanuit de vagina naar de baarmoeder, eileiders en eierstokken. Eén van de meest voorkomende oorzaken van bekkenontsteking zijn onbehandelde soa’s zoals chlamydia en gonorroe. Zo’n 10% tot 15% van de vrouwen met een onbehandelde chlamydia-infectie ontwikkelt bekkenontsteking.

  Het goede nieuws is dat je bekkenontsteking kan voorkomen door een soa vroegtijdig te behandelen. Het slechte nieuws is dat veel vrouwen die besmet zijn met chlamydia of gonorroe geen symptomen ervaren. De enige manier om ervoor te zorgen dat seksueel actieve vrouwen niet besmet raken, is door veilig te vrijen en je regelmatig te laten testen.Vrouwen met bekkenontsteking ervaren vaak symptomen zoals buik- en rugpijn, onregelmatige menstruatie, ongewone vaginale afscheiding, misselijkheid en/of braken. Maar dat is niet voor iedereen zo. Sommige vrouwen ervaren helemaal geen symptomen. Als bekkenontsteking in een vroeg stadium wordt ontdekt, kan het zelfs behandeld worden met een antibioticakuur van 14 dagen.

  Zo’n 15% tot 20% van de vrouwen die bekkenontsteking hebben gehad, kregen ook te maken met vruchtbaarheidsproblemen. Het feit dat bekkenontsteking vaak voorkomen kan worden, laat zien hoe belangrijk het is dat vrouwen ingelicht worden over soa’s en hoe ze zichzelf en hun seksuele partners kunnen beschermen.

• Tubaire afwijkingen
  Tubaire afwijkingen is één van de meest voorkomende oorzaken van onvruchtbaarheid bij vrouwen. Goed voor ongeveer 33% van de gevallen wereldwijd. Deze aantallen zijn nog hoger voor vrouwen die leven in ontwikkelingslanden, tot 85% in bepaalde regio’s in Afrika.

  Tubaire afwijkingen kunnen optreden wanneer de eileiders van een vrouw ontstoken raken door een infectie. Daardoor komt de bevruchting in het gedrang. Veel vrouwen met bekkenontsteking ontwikkelen later tubaire afwijkingen, maar tubaire afwijkingen kunnen ook op zichzelf ontstaan. Ook hier kunnen onbehandelde soa’s de boosdoener zijn. Maar het is zeker niet de enige oorzaak. In 13% van de gevallen worden tubaire afwijkingen veroorzaakt door endometriose. Bij deze aandoening groeit er littekenweefsel dat de eileiders blokkeert.

  Vrouwen met tubaire afwijkingen ervaren vaak geen uiterlijke symptomen. Ze weten misschien niet dat ze aangetast zijn tot ze zwanger proberen te worden. Afhankelijk van de beschadiging van de eileiders, kan chirurgie een optie zijn om vrouwen te helpen om natuurlijk zwanger te worden. Zijn de eileiders toch te beschadigd? Dan biedt ivf de beste kans op een succesvolle zwangerschap.

• Bacteriële vaginose (BV)
  Bacteriële vaginose is een relatief veelvoorkomende infectie van de geslachtsorganen. Ongeveer 29% van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd kampt ermee.  Eenvoudig gesteld wordt bacteriële vaginose veroorzaakt door een verstoring van het natuurlijke bacteriële evenwicht in de vagina. Gelukkig is het niet overdraagbaar, maar het verhoogt wel het risico op een soa.

  Veel vrouwen met bacteriële vaginose vertonen geen symptomen, maar degenen die dat wel doen klagen over vaginale afscheiding met een visachtige geur, vaginale jeuk, een branderig gevoel bij het plassen en witte of grijze afscheiding. De infectie kan worden behandeld met een antibioticakuur. Blijft bacteriële vaginose onbehandeld? Dan kan het leiden tot bekkenontsteking en andere schade die op lange termijn vruchtbaarheidsproblemen kunnen veroorzaken. Uit onderzoek bleek dat 19% van de onvruchtbare vrouwen ook bacteriële vaginose heeft.

  Om ervoor te zorgen dat bacteriële vaginose zich niet verspreidt, moeten vrouwen zich onthouden van seksuele activiteiten totdat de infectie volledig behandeld is. Je kan bacteriële vaginose ook voorkomen. Daarvoor moet je er een goede vaginale gezondheidsetiquette op na houden, zoals ademend ondergoed dragen en agressieve zeep vermijden.

• Humaan Papillomavirus (HPV)
  HPV is de meest voorkomende soa en treft wereldwijd meer dan 43 miljoen mensen. Er zijn verschillende stammen van HPV, waarvan sommige gevaarlijker zijn dan andere. Studies tonen aan dat vrouwen met HPV vruchtbaarheidsproblemen ervaren. Helaas is de oorzaak hiervoor zelfs voor zorgverleners nog een vraagteken.

  Veel HPV-stammen gaan vanzelf over. Degene die dat niet doen, kunnen een negatief effect hebben op het resultaat van een ivf-traject en andere geassisteerde voortplantingstechnieken. Vrouwen kunnen zichzelf beschermen tegen HPV door veilig te vrijen. Er bestaan ook vaccins die hen tegen veel HPV-stammen beschermen.

Infecties en onvruchtbaarheid bij mannen

Infecties die de vruchtbaarheid van mannen beïnvloeden zijn vaak gelinkt aan problemen met de spermaproductie of obstructie bij de afvoer van sperma. Zodra je weet waarop je moet letten, kan je de kans dat die infecties  tot onvruchtbaarheid leiden beperken.

• Orchitis of teelbalinfectie
  Het is een aandoening waarbij één of beide testikels ontstoken raken door bacteriën. In sommige gevallen hebben mannen met orchitis ook een prostaatontsteking. Orchitis kan worden veroorzaakt door soa’s zoals chlamydia of gonorroe. Maar ook niet-seksueel overdraagbare bacteriën zoals E. coli of zelfs virussen zoals bof, kunnen aan de basis liggen.

  Symptomen van orchitis zijn pijn en zwelling van de testikels, pijn bij het klaarkomen en plassen, misselijkheid, braken, koorts en een vergrote prostaat. De behandeling bestaat uit een combinatie van antibiotica en ontstekingsremmers. Ook ijs om de zwelling te verlichten, doet bij veel mannen deugd. Het is belangrijk dat mannen zich zo snel mogelijk te laten behandelen om schade op lange termijn te voorkomen.

  Laat je dit niet behandelen? Dan kan orchitis ook leiden tot onomkeerbare schade aan de kwaliteit en productie van sperma. Dat kan leiden tot subfertiliteit. Orchitis is een belangrijke oorzaak van onvruchtbaarheid bij mannen, toch zijn er geen exacte cijfers beschikbaar.

• Epididymitis of bijbalinfectie
  Een bijbalinfectie of epididymitis ontstaat meestal plots en veroorzaakt pijn en/of zwelling ter hoogte van 1 zijde van de balzak. Epididymitis gaat vaak samen met orchitis en ook de symptomen zijn vergelijkbaar. De infectie komt meest voor bij  seksueel actieve mannen onder de 35 jaar.

  De oorzaak is ook hier vaak een onbehandelde soa zoals chlamydia of gonorroe. Maar ook een onbehandelde urineweginfectie kan de boosdoener zijn. Als epididymitis in een vroeg stadium wordt ontdekt, kan het met antibiotica behandeld worden. Onbehandelde epididymitis is één van de belangrijkste oorzaken van onvruchtbaarheid bij mannen en treft maar liefst 40% van de patiënten.

• Humaan Papillomavirus (HPV)
  Net zoals bij vrouwen kan HPV vruchtbaarheidsproblemen veroorzaken bij mannen. Sommige stammen van HPV leiden, zowel bij mannen als vrouwen, tot genitale wratten en in sommige gevallen kanker. Andere stammen veroorzaken dan weer geen symptomen. Bovendien vermindert het de spermakwaliteit. Een studie toonde aan dat er een verband is tussen HPV en 16% van de mannen die een vruchtbaarheidsbehandeling zoeken. Verdere studies zijn echter nodig om de effecten van HPV op mannelijke vruchtbaarheid beter te begrijpen.

  Momenteel is er nog geen behandeling voor mannen. De symptomen kunnen daarentegen wel behandeld worden. Ook voor mannen bestaan er vaccins tegen bepaalde HPV-stammen. Maar de beste bescherming is zoals altijd: veilig vrijen.

Veel infecties die leiden tot onvruchtbaarheid bij vrouwen of mannen kunnen worden voorkomen. Veilige seks is voor sommigen misschien taboe, maar één van de gevolgen van onvoldoende seksuele voorlichting is dat mensen niet weten hoe ze zich kunnen beschermen of waartegen ze zich moeten beschermen. Wij willen graag het bewustzijn vergroten om zo de mensen attent te maken van de gevaren van onbehandelde infecties. We hopen op die manier zoveel mogelijk gevallen van vermijdbare onvruchtbaarheid te voorkomen.

Raadpleeg bij het vermoeden van een infectie steeds uw arts voor een correcte diagnose en behandeling.

2023-376/BENL, date of creation 01/2024