Podcast ‘De Onzichtbare Strijd’: Prof. Blockeel over eicel- en spermadonatie.
Eicel- of spermadonatie is zelden een eerste keuze. Maar soms is het de enige weg naar ouderschap.
Wat als je kinderwens anders vorm krijgt?
Voor de meeste mensen is donatie geen eerste keuze. Het is een stap die volgt na een intens traject, vaak met teleurstellingen en verlies. Maar voor wie zelf geen bruikbare eicellen of zaadcellen heeft, of wie als alleenstaande of lesbisch koppel een kind wenst, kan eicel- of spermadonatie een weg zijn naar het ouderschap.
“Donatie is geen puur medische beslissing,” zegt Professor Christophe Blockeel, afdelingshoofd van het team Brussels IVF van het UZ Brussel. “Het is ook een emotionele en ethische keuze, die tijd en begeleiding vraagt.”
Wat is eicel- of spermadonatie precies?
Bij eiceldonatie worden eicellen van een gezonde donor gebruikt om een zwangerschap mogelijk te maken bij een vrouw die geen geschikte eicellen (meer) heeft, bijvoorbeeld door vervroegde menopauze, genetische aandoeningen of leeftijd. De eicellen worden in het labo bevrucht met het sperma van de partner of donor en het embryo wordt in de baarmoeder van de wensmoeder geplaatst.
Bij spermadonatie gebeurt hetzelfde, maar dan met zaadcellen van een donor, bijvoorbeeld wanneer de mannelijke partner geen bruikbaar sperma heeft, of bij lesbische koppels of alleenstaande vrouwen.
“Elk traject vraagt een aanpak op maat,” benadrukt Prof. Blockeel. “En goede medische en psychologische begeleiding is essentieel.”
Hoe verloopt het voor de donor?
De trajecten verschillen sterk in intensiteit.
- Vrouwelijke donoren krijgen hormonale stimulatie, gevolgd door een eicelpunctie. Klachten als buikpijn of vermoeidheid zijn mogelijk, zelden ook overstimulatie.
- Mannelijke donoren geven een spermastaal af, na medische en genetische screening. Voor hen is het traject fysiek veel minder belastend.
Hoe werkt het technisch?
Na de donatie worden de eicellen bevrucht en ontwikkelen zich embryo’s in het laboratorium. Eén embryo wordt op het juiste moment teruggeplaatst in de baarmoeder van de wensmoeder, van wie het lichaam intussen met hormonen wordt voorbereid. Dankzij technologische vooruitgang ligt de slaagkans per terugplaatsing vandaag rond 60%.
Bij spermadonatie worden de eigen eicellen van de vrouw gebruikt, en is het aantal bevruchtingen afhankelijk van het aantal rijpe eicellen.
Soorten donatie: anoniem, gekend of uitwisseling
Bij anonieme donatie kennen donor en ontvanger elkaar niet. Bij gekende donatie kan een zus of vriendin als donor optreden. Wisseldonatie houdt in dat je een donor aanbrengt, die niet aan jou doneert, maar aan de bank; in ruil krijg je zelf sneller toegang tot een donatie.
“Gekende donatie kan emotioneel complexer zijn, maar is voor sommigen juist waardevol,” zegt Prof. Blockeel. “Daarom is psychologische begeleiding verplicht.”
Wat met anonimiteit en genetische verwantschap?
In België is eiceldonatie voorlopig anoniem. Bij spermadonatie is er wél al de mogelijkheid tot een ‘ID-release donor’, waarbij het kind op 18-jarige leeftijd info kan opvragen over de donor. Die evolutie past in een bredere beweging naar meer openheid.
“Veel kinderen die via donatie zijn geboren, willen op latere leeftijd weten waar ze vandaan komen,” zegt Prof. Blockeel. “Daar moeten we rekening mee houden.”
Bij een tweede kind probeert het centrum, als ouders dat willen, dezelfde donor opnieuw in te schakelen, voor genetische verwantschap tussen broers of zussen.
Ouderschap zonder genetisch verband?
Een veelvoorkomende misvatting is dat een kind via donatie ‘niet echt’ je kind zou zijn. Maar juridisch én emotioneel is dat onjuist.
“Ouderschap draait om zorg, liefde en betrokkenheid, niet alleen om genetica,” zegt Prof. Blockeel. “De meeste ouders ervaren geen verschil.”
Wat geef je een kind mee?
Openheid naar het kind toe is cruciaal. De meeste kinderen die van jongs af aan weten dat ze via donatie zijn ontstaan, gaan daar heel vanzelfsprekend mee om.
“Een gesprek met een psycholoog is verplicht, en dat is goed,” zegt Prof. Blockeel. “Het helpt ouders om na te denken over hoe ze dit verhaal gaan vertellen. Dat verdient zorg en tijd.”
Donatie is geen gemakkelijk pad. Maar het kan wel een warme, liefdevolle weg zijn naar ouderschap. Met de juiste begeleiding, informatie en ruimte om vragen te stellen, hoeft niemand dit traject alleen te doorlopen.
Disclaimer
De in dit artikel vermelde cijfers zijn afkomstig uit uitspraken van de sprekers in onze podcasts. Ze weerspiegelen hun professionele ervaring en vervangen geen officiële wetenschappelijke gegevens.
2025-185/BENL, date of creation 08/2025